De ontregelaanpak van Maud Jonkhout
Hoe ervaart zij regeldruk in de praktijk?
Bij welke organisatie werkt u en wat is uw functie?
Ik werk momenteel voor twee organisaties, en vervul drie rollen; voor het ministerie van VWS ben ik binnen het programma Ondersteuning Passend Zorgaanbod (OPaZ) regio coördinator in Oost-Nederland, en ben ik daarnaast ontregelaar op de Ontregelbus, een onderdeel van het [Ont]regel de Zorg programma. Voor de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) ben ik adviseur voor het Ondersteuningsteam Zorg voor de Jeugd.
Kunt u iets vertellen over uzelf en over hoe een doorsnee werkdag er voor u uitziet?
Een doorsnee werkdag bestaat voor mij eigenlijk niet. De verschillende rollen, die zich niet in een vast stramien laten vangen, maken elke dag anders. Het varieert van het schrijven van een artikel, verslag of een rapportage tot het voorbereiden op bijeenkomsten en overleggen. Ik heb dagelijks telefonisch contact met mijn collega’s maar natuurlijk ook met cliënten, zorgprofessionals, gemeenten, zorgkantoren etc. Dat gaat meestal over een zorgvraag maar zeker ook om gewoon even te vragen hoe het met iemand gaat. In deze tijd van veel fysieke afstand, is het zo belangrijk om elkaar in de gaten te houden en er voor elkaar te zijn.
Tot slot heb ik regelmatig online teamoverleggen maar ook grotere bijeenkomsten, webinars, denktanks en brainstorms. Af en toe trek ik er, samen met een mede ontregelaar, weer op uit om een zorginstelling te bezoeken en een sessie van de Ontregelbus te faciliteren. Ook met organisaties die al gestart zijn met ontregelen en behoefte hebben aan een frisse blik.
Wat is het belang van regeldruk verminderen voor u?
De zorgprofessionals die ik in mijn werk ontmoet, zijn bevlogen en zeer betrokken bij hun cliënten. Het liefst brengen ze zoveel mogelijk tijd met hen door en hebben de beste kwaliteit van zorg hoog in het vaandel staan. Helaas zijn deze zelfde zorgprofessionals te veel tijd kwijt aan administratieve lasten, die vaak voortkomen uit regels. Tijd die ten koste gaat van contact met hun cliënt en uiteindelijk ook ten koste van hun bevlogenheid. Het verminderen van de regeldruk is wat mij betreft dan ook essentieel om zorgprofessionals te behouden voor hun vak en ze dat te laten doen waarvoor ze ooit gekozen hebben: zorg verlenen.
Wat merkt u van de inspanningen in het kader van het ontregelen van de zorg?
Als ontregelaar op de Ontregelbus merk ik die inspanningen natuurlijk rechtstreeks. Door als lid van het ontregelteam langs te gaan bij zorginstellingen, en in een aantal sessies samen met de medewerkers en bestuurders te kijken waar ze zelf hun intern opgelegde regeldruk kunnen verminderen, mag ik een heel actieve bijdrage leveren. In het kort: we beginnen met een ontrafelsessie (verkenning), daarna volgt de ontregelsessie (top 3 regels met de meeste regeldruk), waarna tot slot de ontknoopsessie plaatsvindt (ontwarren van de belangrijkste interne bron regeldruk).
Heeft u of uw organisatie iets gedaan om onnodige regels te schrappen of heeft u deelgenomen aan een schrapsessie?
Als ontregelaar op de Ontregelbus ben ik natuurlijk actief bezig met het helpen ontregelen binnen zorginstellingen. Maar ook binnen OPaZ en OZJ kijken we doorlopend hoe we, vanuit de behoefte van de cliënt, gezamenlijk de ruimte kunnen vinden die nodig is om te kunnen voorzien in een, vaak complexe, zorgvraag. En hierbij worden regels, kaders en protocollen wanneer nodig kritisch onder de loep genomen en waar mogelijk passend gemaakt. Een voorbeeld hiervan is de Rommelruimte. Hierbij gaat het om de regelvrijheid, het anders kijken naar en omgaan met wet- en regelgeving. OPaZ heeft samen met ‘het veld’ bekeken wat de mogelijkheden en succesfactoren zijn.
De ervaring leert dat er altijd meer ruimte is dan we in eerste instantie denken. Zo hebben we de gespreksfolder ‘Rommelruimte’ ontwikkeld, een handig instrument voor (startende) kleinschalige zorginitiatieven om het gesprek met gemeente, zorgkantoor en andere organisaties beter te stroomlijnen.
We gaan hier altijd uit van het principe dat het systeem van regels en protocollen ondersteunend moeten zijn aan de mens met de zorgbehoefte, en niet andersom, zoals we helaas ook nog vaak tegenkomen.
Wat zou u(w organisatie) mogelijk kunnen doen hieraan?
De Ontregelbus heeft vanaf september vorig jaar ruim 20 zorginstellingen bezocht en heeft hen geholpen de interne regeldruk te verminderen. Hoewel de Ontregelbus door corona een aantal maanden heeft stilgestaan, zijn er al wel resultaten behaald; deze resultaten zijn terug te lezen in de uitgebreide tussenrapportage.
Vanaf 1 september dit jaar zijn we verder gegaan met de instellingen die dat wilden. Zolang de maatregelen tegen corona dat toelaten en zolang het aantal beschikbare plekken nog niet is bereikt, kunt u zich nog opgeven. De inschrijving sluit in december 2020.
Bij OPaZ en OZJ vervullen we regelmatig een bemiddelende rol tussen partijen die verschillende belangen hebben, maar wel gezamenlijk een zorgvraag in willen vullen. Hoewel dat op het eerste gezicht weinig met regeldruk te maken lijkt te hebben, blijkt in de praktijk dat professionals zich vaak beperkt voelen door kaders en protocollen. In de bemiddelende rol kunnen we daar, met het cliëntperspectief voor ogen, de goede vragen over stellen. Dat leidt soms tot een mooie maatwerkoplossing die voorheen onmogelijk leek.
Wat is het grootste knelpunt dat u ervaart en waarom is dat zo lastig op te lossen?
Ondanks ieders goede intenties merk je dat de belangen, die op de verschillende niveaus binnen organisaties en tussen organisaties spelen, regelmatig strijdig zijn met de behoefte van een zorgvrager. Zeker als een vraag complex is en meerdere domeinen bestrijkt, is het al snel nodig om samen buiten de gebaande paden te kijken en creatief te denken om een passende invulling te vinden. Ons huidige systeem van controle, sturing, regels, duidelijke kaders en afgebakende budgetten is daar minder geschikt voor en belemmert ons ook mentaal om helemaal vanuit de zorgvraag en de cliënt te kijken. Onbewust willen de meesten van ons, of eigenlijk ons brein, allemaal toch graag zoveel mogelijk passend in duidelijke hokjes hebben. Dat is menselijk en we doen er allemaal aan mee, maar dat maakt wel dat het voor de groep kwetsbare mensen die meer nodig hebben dan een standaardpakket zorg en/of hulp, lastig is om een passende invulling van hun vraag te krijgen.