Praktijkleerversterkers aan zet bij Envida
Envida maakte praktijk- en werkbegeleiding praktijkgestuurd. Het idee daarachter is dat de zorgpraktijk leidend moet zijn voor wat er wel of niet te leren valt. Zo is de omgeving aantrekkelijker voor werk- en praktijkbegeleiders, docenten én studenten. Als beroepsonderwijs en zorgorganisaties nauw samenwerken en dit realiseren, draagt dat bij aan het behouden van studenten bij de zorgopleidingen, wat op termijn weer bijdraagt aan het oplossen van het personeelstekort in de zorg.
Een van de gevolgen van het oplopende tekort aan zorgpersoneel is dat er minder begeleiding beschikbaar is voor nieuwe mbo en hbo studenten. Toch blijft het voor organisaties cruciaal om nieuwe collega’s op te leiden. Envida vindt dat het tijd is voor een gedegen, kwalitatief hoogwaardige begeleidingsmethodiek, zonder overbodige administratie voor werkbegeleiders, in goede samenwerking met de onderwijsinstituten. Oftewel: het inzetten van praktijkleerversterkers, een innovatieve aanpak om de praktijk- en werkbegeleiding structureel te verbeteren.
Hoe hebben ze het aangepakt?
Envida deed een uitgebreide analyse naar het probleem. Ze onderzochten uitstroom, vroegtijdige uitval en de werkdrukbeleving van werkbegeleiders en praktijkbegeleiders. Bij de analyse is gebruik gemaakt van de maturiteitsindex praktijk- en werkbegeleiding. Door middel van een praktijkleerversterkersscan zijn de huidige en gewenste situatie in kaart gebracht. Op basis daarvan is de ambitie bepaald om te starten met de implementatie van het nieuwe model praktijkbegeleiding. En zo lag er een nieuwe praktijkbegeleiding met een mix aan oplossingen, op maat gemaakt voor Envida.
Ook noemenswaardig: in het nieuwe model is aandacht voor het vermijden van overbodige administratie, ontregelen dus. De belangrijkste oplossingen zijn eerst via drie pilotafdelingen getest in de praktijk. Hierbij is voornamelijk gekeken naar taakduidelijkheid, tools en kick-off team, teamprofiel en de begeleiding van werkbegeleiders.
Na een half jaar heeft Envida ervoor gekozen om in de regio te gaan samenwerken met zes andere organisaties en het ROC en later is ook de Hogeschool aangehaakt. Er is een gezamenlijke aanpak gekozen, maar per organisatie is er voor maatwerk gezorgd. Bijvoorbeeld door met kleine implementatieteams te werken met een vertegenwoordiging van praktijkleerbegeleiders, leidinggevenden en werkbegeleiders. Door de samenwerking kan er nog meer en nog sneller impact worden gemaakt.
Voor de implementatie is gebruik gemaakt van diverse methoden en tools. Denk hierbij aan het ADKAR-project-en verandermodel en meetmodel LTEM van Will Thalheimer. Ook is er vanaf de start samengewerkt met een expertbureau op het gebied van leren en ontwikkelen: Tulser.
Van onderwijs- naar praktijkgestuurd: model praktijkbegeleiding op maat
Uit de analyse is gebleken dat de praktijk- en werkbegeleiding in de VVT onderwijsgestuurd is. De opleiding bepaalt dus wat er in de praktijk te leren en te toetsen is. Dit heeft tot gevolg dat werk- en praktijkbegeleiders meer dan 50% van hun tijd bezig zijn met het begeleiden van studenten rondom toetsing in de praktijk en het maken van opdrachten, reflectieverslagen en andere zaken die vanuit het onderwijs aan de studenten zijn gevraagd. Opvallend hierbij is de afwezigheid van docenten in de zorgpraktijk – enkele uitzonderingen daargelaten.
De inzet van praktijkleerversterkers zorgt voor arbeidsbesparingen en ontregelt:
- De (centrale) onboarding van studenten verloopt sneller en effectiever;
- Het levert een arbeidsbesparing op voor praktijk- en werkbegeleiders door nieuwe en duidelijk afgestemde rollen en taken, vermindering van de druk door het onderwijs in de zorgpraktijk en de beschikbaarheid van innovatieve tools en instructiematerialen voor studenten;
- Het levert een arbeidsbesparing op voor werkbegeleiders door het sterk verminderen van schoolopdrachten en examenmomenten.
- Meer werkbegeleiders opleiden (en toerusten op de begeleiding van studenten).
Innovatieve tools om de begeleiding van studenten te versterken
De kern van de begeleiding van studenten valt en staat met de werkbegeleiding in de zorgpraktijk. Daar moet het gebeuren en het is algemeen bekend dat de werkdruk in de zorg (ook in de VVT) erg hoog is. Mede door de hoge werkdruk én de ambitie om de kwaliteit van het praktijkonderwijs te verhogen, is een keuze gemaakt om de studentreis sterk te vereenvoudigen. En deze te versterken met een aantal innovatieve tools zoals:
- Onboarding in het team;
- Eenvoudige manieren van beoordeling (360 graden feedback – vermindering administratieve last);
- Pre-practice training op basis van tientallen evidence-informed learning experiences.
Hoe kan een andere instelling dit voorbeeld overnemen?
Een duurzame verandering met resultaten op verschillende niveaus (organisatie, processen, professionals) kost tijd, zo ervaarde Envida. De weg ernaartoe is niet altijd rechtlijnig en gemakkelijk, maar het loont om vol te houden.
Andere leer- en ontwikkelpunten:
- Samenwerken in de regio. Samen sta je sterk, het is efficiënt en effectief. Maar houdt daarbij ook oog voor de eigenheid van iedere organisatie en bied maatwerk in de implementatieaanpak;
- Meten is weten. Deel de gemeten resultaten zowel intern als extern en blijf ‘het waarom’ steeds opnieuw benoemen in lange implementatietrajecten zoals deze. Commitment van meerdere jaren is nodig om deze verandering gericht op zowel structuur als cultuur, mogelijk te kunnen maken;
- Examineren wordt sterk verbeterd. Daarvoor loopt nu een pilot. Het is de bedoeling dat er minder inzet nodig is op examinering, maar dat er meer continuïteit komt;
- Het meten van de kwaliteit is een uitdaging. Wat Envida wel heeft gemeten is dat alle werkbegeleiders eenduidig werken volgens dezelfde standaarden en met behulp van uitgewerkte instructies. Zo hangt het niet af van een individuele werkbegeleider die wel of niet goed kan uitleggen of de student de taak goed toepast in de praktijk. De komende 2 jaar staat op de agenda als verbeterpunt om de kwalitatieve metingen te optimaliseren.
Meer weten?
Over Envida: